Kosen Judo

Kosen Judo Η «Αίρεση» της Πάλης Εδάφους στο Τζούντο Του Βαγγέλη Παπαδημητρίου:
Τον όρο Κόσεν Τζούντο συνάντησα για πρώτη φορά όταν μελετούσα στοιχεία για να γράψω τη βιογραφία του Τζίγκορο Κάνο, για το βιβλίο «Από το Ζούτσου στο Ντο» το οποίο εξεδόθη από τις εκδόσεις «Αλκίμαχον», αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν έδωσα και πολύ μεγάλη σημασία. Μέχρι που ο φίλος μου Μιχάλης Πετρόπουλος, μου «πέταξε» την ιδέα να ασχοληθώ με αυτό.
Όρθια Πάλη Εναντίον Πάλης Εδάφους: Το 1900, λοιπόν, (κατά άλλους το 1904 ή το 1905) το Κόντοκαν Τζούντο υπέστη, μετά από σειρά πολλών νικηφόρων αγώνων από της ιδρύσεώς του με διάφορα ανταγωνιστικά στυλ Τζουτζούτσου, μεγάλη ήττα από τους μαθητές του Mataemon Tanabe, κληρονόμου της Σχολής του Fusen Ryu. Η συγκεκριμένη σχολή ειδικευόταν στην πάλη εδάφους, με μία μεγάλη ποικιλία τεχνικών που περιελάμβανε ολόσωμες καθηλώσεις (osaekomi waza), πνιγμούς (shime waza) και στρεβλώσεις αρθρώσεων (kansetsu waza). Ξέροντας οι μαθητές του Fusen Ryu ότι δεν είχαν καμία πιθανότητα να αντιμετωπίσουν τους μαθητές του Κάνο στην όρθια πάλη, τους παρέσυραν στο έδαφος, όπου το αποτέλεσμα ήταν πλέον αναμενόμενο. Ο λόγος ήταν ότι, ενώ ο Κάνο έδινε πολύ μεγάλη έμφαση στις τεχνικές της όρθιας πάλης, παραμελούσε πολύ τη μελέτη και εξάσκηση των τεχνικών εδάφους.
Το γεγονός αυτό έβαλε τον Κάνο σε σκέψεις και κατάλαβε αμέσως ότι αν ήθελε το σύστημά του να είναι ολοκληρωμένο, έπρεπε να αρχίσει να δίνει σημασία και σε αυτές τις τεχνικές. Κάλεσε τον ίδιο τον Mataemon Tanabe και μαζί διαμόρφωσαν αυτό που σήμερα γνωρίζουμε σαν Ne Waza (Τεχνικές Εδάφους) του Τζούντο. Ανέθεσε μάλιστα στους καλύτερους δασκάλους και μαθητές του να μελετήσουν και να εξασκηθούν εντονότατα σε αυτό το είδος της πάλης. Η Επικράτηση της Πάλης Εδάφους στα Πανεπιστήμια της Επαρχίας To Τζούντο άρχισε να καλλιεργείται σε πολλά Κολέγια (Ανώτερες Σχολές) και Τεχνικά Λύκεια, τα οποία κατά το προπολεμικό Ιαπωνικό εκπαιδευτικό σύστημα ονομάζονταν ΚΟΣΕΝ, αργότερα δε, το 1911, το Υπουργείο Παιδείας της Ιαπωνίας συμπεριέλαβε το Τζούντο, μαζί με το Κέντο (Ιαπωνική Ξιφασκία), στο μάθημα Φυσικής Αγωγής της Μέσης και Ανωτέρας εκπαίδευσης.
Την εποχή εκείνη, το Τζούντο ήταν κατά κύριο λόγο συγκεντρωμένο στην πρωτεύουσα Τόκιο, με αποτέλεσμα οι αθλητές τού Τζούντο της επαρχίας να μην ενημερώνονται συχνά για τις εξελίξεις του συστήματος και των τεχνικών. Έτσι, λοιπόν, οι μαθητές των Κόσεν άρχισαν να ασχολούνται περισσότερο με τις τεχνικές εδάφους, τις οποίες ήταν πολύ πιο εύκολο να μάθουν, από ότι τις τεχνικές όρθιας πάλης οι οποίες απαιτούν πολύ καλύτερη τεχνική κατάρτιση. Το νέο αυτό ρεύμα άρχισε να παίρνει μεγάλες διαστάσεις, οι δε μαθητές αυτών των Λυκείων και των Γυμνασίων έφθασαν στο σημείο να αφιερώνουν σχεδόν όλον τον χρόνο των προπονήσεών τους στις τεχνικές εδάφους, με αποτέλεσμα να γίνουν πραγματικοί ειδήμονες σε αυτό το είδος πάλης. Διοργάνωναν δικούς τους αγώνες, με δικούς τους κανονισμούς, αγνοώντας το Κόντοκαν και τους κανονισμούς του. Με την πάροδο του χρόνου, από τη γενική αυτή ονομασία των Κολεγίων (Κόσεν), δόθηκε και στη μορφή αυτή του Τζούντο που καλλιεργούσαν η ονομασία Κόσεν Τζούντο.
Τα Πρώτα Πρωταθλήματα: Το 1914, στο Butokuden (Αίθουσα Εξάσκησης των Πολεμικών Αρετών), το οποίο είχε ανεγερθεί το 1895 από την Dai Nippon Butokukai (Πανιαπωνική Ομοσπονδία Πολεμικών Αρετών) και υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου του Κιότο, διεξήχθη το πρώτο Κόσεν Taikai (Πρωτάθλημα Ανωτέρων Σχολών και Τεχνικών Λυκείων) το οποίο ήταν ομαδικό και η κάθε ομάδα αποτελείτο από 15 αθλητές. Ο θεσμός αυτός εξαπλώθηκε ταχύτατα σε πολλά πανεπιστήμια της Ιαπωνίας και βρήκε μεγάλη απήχηση μεταξύ των μαθητών κυρίως 7 πανεπιστημίων. Των πανεπιστημίων του Κιότο, Τόκιο, Χοκκάιντο, Τοχόκου, Κυούσου, Ναγκόγια και Οσάκα. Η Εγκαθίδρυση και η Εξάπλωση του Κόσεν Τζούντο Για τους αθλητές του Κόσεν Τζούντο το μόνο πράγμα που μετρούσε ήταν να υποχρεώσουν τον αντίπαλο να εγκαταλείψει τον αγώνα. Οι αθλητές ήταν ιδιαίτερα σκληροί, φανατικοί θα έλεγε κανείς, και σε περιπτώσεις πνιγμών ή στρεβλώσεων δεν εγκατέλειπαν αλλά άφηναν τα πράγματα να ακολουθήσουν την πορεία τους. Ο Κάνο εξακολουθούσε να πιστεύει ότι, ο χρόνος που έπρεπε να αφιερώνει ένας τζουντόκα στην εξάσκησή του έπρεπε να είναι 70% στην όρθια πάλη και 30% στο έδαφος και αυτόν τον ρυθμό προπόνησης είχε υιοθετήσει στο Κόντοκαν. Αυτά, όμως, φαίνεται ότι για τους Κόσεν τζουντόκα ήταν ψιλά γράμματα και αγνοώντας τελείως αυτούς τους κανονισμούς συνέχιζαν να επιδίδονται αποκλειστικά στην πάλη εδάφους. Το Κόσεν Τζούντο συνέχισε να ανθεί, καθώς και τα πρωταθλήματα μεταξύ των Κολεγίων, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο ένα παρακλάδι του επίσημου Κόντοκαν Τζούντο στην επαρχία. Μεγάλοι δεξιοτέχνες του Κόσεν Τζούντο εκείνη την εποχή και πρωτοπόροι στην πάλη στο έδαφος ήταν οι δάσκαλοι Oda και Kanemitsu. Δεν ήταν μόνον οι προσπάθειες αυτών των δασκάλων αλλά και των μαθητών που τελειοποίησαν την πάλη στο έδαφος -μέσα από ατελείωτες ώρες εξάσκησης, μελέτης των τεχνικών και έρευνας- και έφθασαν στο σημείο να εφεύρουν και νέες τεχνικές, όπως το Sangaku jime. Δεν θα πρέπει να θεωρηθεί, όμως, ότι το Κόσεν Τζούντο ήταν ένα διαφορετικό είδος Τζούντο από το Κόντοκαν, με την έννοια ενός διαφορετικού Ryu του Τζουτζούτσου, με διαφορετικές τεχνικές που δημιουργήθηκε από κάποιο ή κάποια άλλα Ryu. Το Τζούντο ήταν και παρέμεινε ένα στην ιστορία του.
Η Προσπάθεια του Κάνο να Επαναφέρει στην Τάξη τους «Αιρετικούς»: Η εξάπλωσή του φαίνεται, όμως, ότι θορύβησε τον Κάνο, ο οποίος το 1925 επεσκέφθη ο ίδιος το Πανεπιστήμιο του Κιότο, πρωτοστάτη στο Κόσεν Τζούντο, με σκοπό να βάλει μυαλό στους «αιρετικούς». Ο Κάνο ζήτησε από τους μαθητές του να επανέλθουν στην τάξη και να συμμορφωθούν προς τους αγωνιστικούς κανονισμούς και τον τρόπο εκπαίδευσης του Κόντοκαν. Μετά από συζητήσεις δύο ημερών, κατά τις οποίες και οι δύο πλευρές παρέμειναν ανυποχώρητες στις θέσεις τους, ο Κάνο επέστρεψε στο Τόκιο φανερά δυσαρεστημένος. Έτσι, μόλις επέστρεψε στο Τόκιο, αποφάσισε να τροποποιήσει τους αγωνιστικούς κανονισμούς του Κόντοκαν Τζούντο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ευνοούν την όρθια πάλη. Εισήγαγε τον κανονισμό Hikikomi, σύμφωνα με τον οποίον ένας αθλητής έπρεπε, για να συνεχίσει από την όρθια πάλη να αγωνίζεται στο έδαφος, να ρίξει τον αντίπαλό του με τεχνική και όχι απλώς να τον παρασύρει κάτω όπως-όπως. Ο δε αθλητής που προέβαινε σε τέτοια ενέργεια έχανε τον αγώνα, αφού ο αντίπαλός του ανακηρυσσόταν αυτόματα Παρ’ όλα αυτά, ο Τζίγκορο Κάνο ανεγνώρισε τη συνεισφορά του Κόσεν Τζούντο στη γενική εξάπλωση του Τζούντο και επέτρεψε στα 7 Πανεπιστήμια να συνεχίσουν το πρωτάθλημά τους με τους δικούς τους κανονισμούς.
Οι Δύσκολες Μέρες του Πολέμου και της Απαγόρευσης: Κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930, τα 7 πανεπιστήμια έγιναν λίκνα της μιλιταριστικής έξαρσης που σάρωσε όλη την Ιαπωνία και πολλοί από τους φοιτητές τους κατετάγησαν ως αξιωματικοί στον Ιαπωνικό στρατό, καθώς και στη μοίρα των Tokkotai Καμικάζι. Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, τα πανεπιστήμια της Ιαπωνίας στέρεψαν από το έμψυχο υλικό τους, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες από τους μαθητές και τους δασκάλους τους κλήθηκαν να υπηρετήσουν την πατρίδα τους και έχασαν άδικα τη ζωή τους, όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου του Κιότο, από την οποία άντλησα πολλές χρήσιμες πληροφορίες. Μετά από τον πόλεμο, οι Αμερικανικές Δυνάμεις Κατοχής, θεωρώντας ότι τα πανεπιστήμια αυτά ήταν κέντρα σκληροπυρηνικών εξτρεμιστικών στοιχείων, απαγόρευσαν την εξάσκηση του Τζούντο (όπως και όλων των άλλων Πολεμικών Τεχνών). Το 1949, οργανώθηκε η Zen Nippon Judo Remmei (Πανιαπωνική Ομοσπονδία Τζούντο) από τον Ρισέι Κάνο, υιοθετημένο υιό του Τζίγκορο Κάνο, και το Τζούντο μπήκε σε μία άλλη φάση της ζωής του, με σαφώς εντονότερο αγωνιστικό προσανατολισμό. Το Κόσεν Τζούντο έχασε τη δημοτικότητά του και περιορίστηκε στα 7 πανεπιστήμια που προαναφέραμε, όπου καλλιεργείται μέχρι σήμερα με ιδιαίτερο ζήλο, το δε μεταξύ τους πρωτάθλημα συνεχίζεται και ονομάζεται Πρωτάθλημα των 7 Πανεπιστημίων (περυσινός νικητής του πρωταθλήματος του πανεπιστημίου του Χοκκάιντο).
Οι Κανονισμοί του Κόσεν Τζούντο: Οι κανονισμοί τους είναι ιδιαίτερα απλοί και οι βασικότεροι είναι οι εξής (δυστυχώς παρά τις προσπάθειές μου δεν μπόρεσα να συλλέξω περισσότερες πληροφορίες). 1. Δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τον «Αγωνιστικό Χώρο», δηλαδή ο αγώνας συνεχίζεται ακόμα και αν οι αθλητές βγουν έξω από τα όριά του. 2. Οι αθλητές ξεκινούν από την όρθια θέση αλλά δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τον τρόπο που θα βρεθούν στο έδαφος. Δεν ισχύει το Hikikomi. 3. Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός για τη λήξη του αγώνα. Επειδή, όμως, στο Κόσεν Τζούντο δέχονται ότι αν κάποιο Osaekomi waza (ολόσωμη τεχνική καθήλωσης) κρατηθεί επιτυχώς επί 30 δευτερόλεπτα είναι Ιπόν, οι αγώνες δεν διαρκούν πολύ ώρα. 4. Μόνο το Ιπόν ισχύει ως βαθμός. 5. Ο διαιτητής δεν πρέπει ποτέ να διακόψει την πάλη που εξελίσσεται στο έδαφος. 6. Οι χρησιμοποιούμενες τεχνικές είναι, ασφαλώς, αυτές του Τζούντο. 7. Κανένα αποτέλεσμα τεχνικής από όρθια θέση δεν μετράει ως βαθμός, ούτε το Ιπόν.
Το Κόσεν Τζούντο σήμερα: Το τμήμα του Τζούντο του Πανεπιστημίου του Κιότο θεωρεί σήμερα ότι έχει φθάσει το Κόσεν Τζούντο στο ανώτερο επίπεδο που υπάρχει αυτήν τη στιγμή στον κόσμο και έχει θέσει ιερό σκοπό τη διάδοσή του παγκοσμίως. Όπως λένε και οι ίδιοι, «το πανεπιστήμιό μας θα γίνει η Μέκκα του Κόσεν Τζούντο στον κόσμο». Ο μεγαλύτερος εν ζωή Δάσκαλος της πάλης στο έδαφος στην Ιαπωνία είναι ο Isao Okano, θρύλος του Τζούντο, χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο το 1964 και συγγραφέας των βιβλίων Vital Judo: Throwing Τechniques και Vital Judo: Grappling Τechniques. Αυτή είναι η γνώμη του δασκάλου Osamu Mori, 6ο νταν του Κόντοκαν.
Εν Κατακλείδι: Η πάλη εδάφους του Τζούντο αποτελεί σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των τεχνικών του αθλήματος. Είναι, λοιπόν, πραγματικά λυπηρό να παρακολουθεί κανείς τον εξοστρακισμό των ne waza από το αγωνιστικό τζούντο, συνέπεια των κανονισμών που έχει επιβάλλει η Διεθνής Ομοσπονδία Τζούντο. Ακόμα λυπηρότερο είναι το φαινόμενο διαιτητών που, λόγω άγνοιας της πάλης εδάφους, διακόπτουν τον αγώνα ακριβώς τη στιγμή που ένας αθλητής είναι έτοιμος να εφαρμόσει κάποια τεχνική. Οι περισσότεροι αθλητές που πέφτουν στο έδαφος παίρνουν τη στάση της «χελώνας», το εντελώς αντίθετο δηλαδή από αυτό που κάνει ένας αθλητής του Κόσεν Τζούντο. Ολοκληρωμένος αθλητής ή δάσκαλος είναι μόνον εκείνος ο οποίος κατέχει τις τεχνικές εδάφους στον ίδιο βαθμό που κατέχει και τις τεχνικές όρθιας πάλης. Ο Yasuhiro Yamashita, κατά την ταπεινή μου γνώμη ο μεγαλύτερος αθλητής στην ιστορία του τζούντο, είναι o αντιπροσωπευτικότερος τζουντόκα του είδους αυτού. Κλείνω το άρθρο αυτό με μία σημαντική, νομίζω, επισήμανση. Στο βιβλίο τους Mastering Jujitsu, οι συγγραφείς Renzo Gracie (της γνωστής οικογένειας που ίδρυσε το Brazilian Ju Jitsu) και Donn Danaher, γράφουν ότι αν υπάρχει κάποιο είδος πάλης ή αυτοάμυνας ή όπως αλλοιώς θέλει κανείς να το ονομάσει, που να συγγενεύει περισσότερο με το BJJ, αυτό είναι το Κόσεν Τζούντο. Σημείωση: Οι πηγές από τις οποίες άντλησα τα στοιχεία για αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά από ιστοσελίδες, όπως η ιστοσελίδα του τμήματος Τζούντο του Πανεπιστημίου του Κιότο και αίθουσες συζήτησης (Forum) διαφόρων ιστοσελίδων, όπου είχα την τύχη να διαβάσω απάντηση σε απορίες των συζητητών από τον sensei Ken Taguchi, δάσκαλο του Κόσεν Τζούντο του Πανεπιστημίου του Κιότο. Πολλές απορίες, επίσης, όπως προανέφερα, είχε την καλοσύνη να μου λύσει ο δάσκαλος Osamu Mouri.

Το παρόν είναι αναδημοσίευση από το Τ. 48 του περιοδικού «Μονοπάτι για τις Πολεμικές Τέχνες».